De NS Flirt is een elektrisch aangedreven type treinstel van de Nederlandse Spoorwegen. De treinstellen zijn gebouwd door de Zwitserse treinbouwer Stadler Rail en gebaseerd op het Flirt 3-platform van dit bedrijf. De treinen zijn in eerste instantie bedoeld om het materieeltekort op te vangen en de groei van het reizigersaantal op het hoofdrailnet.

De Flirt (acroniem voor Flinker Leichter Innovativer Regionaltriebzug) wordt gekenmerkt door licht en ruimte in het interieur. Dit wordt onder andere gerealiseerd door het gebruik van jacobsdraaistellen gecombineerd met brede open bakovergangen en een lage vloer. De lage vloer in combinatie met een uitschuifbare treeplank maakt het treinstel gemakkelijker toegankelijk voor personen met een fysieke beperking. Door het lage gewicht van het treinstel in combinatie met een hoog aanzetkoppel is het uitermate geschikt voor treindiensten met veel stops en korte haltetijden. De stellen worden bij NS dan ook ingezet als Sprinter. Concurrent Arriva rijdt met dezelfde treinen stop- en sneltreindiensten in Limburg.

Geschiedenis

Voorgeschiedenis

In 1983 werden de eerste plannen gemaakt voor de vervanging van het Materieel ’64. De bedoeling was om vanaf het begin van de jaren negentig een grote serie stoptreinen in dienst te laten komen, die in een keer het Materieel ’64 zouden vervangen. De serie werd bekend als SM ’90. Vanaf 1992 bouwde treinbouwer Talbot een kleine proefserie van negen treinstellen, als opmaat naar een grote serie van circa 250 twee- en driewagenstellen. De proefserie was voorzien van voor die tijd nieuwe technieken, zoals computergestuurde besturings- en diagnosesystemen. Deze technieken bleken echter minder betrouwbaar dan voorzien, en daarom werd afgezien van een grote vervolgorder. De serie werd eind 2005 buiten dienst gesteld.

Omdat er nog steeds behoefte was aan nieuw materieel ter vervanging van het Materieel ’64, plaatste NS in 2005 een order voor 35 treinstellen van het type Sprinter Lighttrain. Deze stellen zijn gebaseerd op het Duitse treintype Baureihe 425, maar zijn aangepast voor gebruik op het Nederlandse spoorwegnet. Na het plaatsen van vervolgorders in 2007 en 2009 waren er 121 bestelde treinstellen. Deze stellen bleken echter niet compleet te voldoen aan de wensen van de NS, zo bleek de trein in de beginfase niet goed tegen winters weer te kunnen. Reizigers en reizigersorganisaties klaagden bovendien over het ontbreken van een toilet. Door deze punten werd afgezien van verdere vervolgorders, het laatste treinstel werd geleverd in 2012.

De Sprinter Lighttrain heeft het mogelijk gemaakt om de vierdelige treinstellen van het Materieel ’64, Plan T, te vervangen. Door het uitblijven van verdere vervolgorders was het echter nog niet mogelijk om een deel van de overgebleven tweedelige treinstellen van het Materieel ’64, het Plan V, buiten dienst te stellen.

Naast het uitblijven van extra materieel om het Materieel ’64 te vervangen begonnen rond 2013 nog een aantal zaken mee te spelen in de vraag naar nieuw treinmaterieel: de grote reizigersgroei en de onvermijdelijke vervanging van het Stadsgewestelijk Materieel. In de periode van 2004-2013 is het aantal reizigers op het Hoofdrailnet met 24% gegroeid. Deze groei is grotendeels te verklaren door een bevolkingstoename, een groter aantal studenten, de gestegen brandstofprijzen en het laten rijden van extra treinen. Doordat studenten net als forenzen met name in de spits reizen, is in de spitsuren de vervoersvraag, en dus de vraag naar rollend materieel, groter.

Na een grondige renovatie in de periode 2003-2009 werd aan het einde van de jaren 2000 begonnen met de plannen voor het vervangen van het Stadsgewestelijk Materieel (de eerste generatie Sprinters). Dit materieel is vanaf 1975 in dienst gesteld, de eerste stellen waren dus in 2015 veertig jaar oud. Omdat de technische levensduur van spoorwegmaterieel gemiddeld 40 jaar is, wordt het nodig om het materieel te vervangen door nieuwe treinen.

Aanbesteding

Om alle zaken op te lossen begon NS in mei 2013 met de aanbesteding voor de Sprinter Nieuwe Generatie. Na een eerste selectieronde bleken in juli 2014 de Franse treinbouwer Alstom en de Spaanse treinbouwer Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles (CAF) nog in de running voor het contract, onder andere het Zwitserse Stadler Rail bleek te zijn afgevallen.

Op 30 oktober 2014 maakte NS bekend dat het Spaanse CAF de aanbesteding voor de Sprinter Nieuwe Generatie gewonnen had. Het contract omvat circa 120 treinstellen, over verdere specificaties is verder niets officieel bekendgemaakt. Op 5 december 2014 werd bekend dat CAF in totaal 118 treinstellen gaat bouwen voor NS. De stellen komen vanaf 2018 in dienst.

Doordat NS vanaf januari 2017 te maken krijgt met een te verwachten scherpe groei in het aantal reizigers, doordat de OV-studentenkaart uitgebreid wordt met mbo-studenten onder de 18 jaar, heeft de NS snel behoefte aan extra materieel. Omdat de treinstellen van CAF pas in 2018 in dienst zullen komen, heeft NS tegelijkertijd een order geplaatst bij de Zwitserse fabrikant Stadler Rail voor 58 Flirt-treinstellen, die sinds 2016 geleverd werden. Het contract voor deze order werd op 23 april 2015 getekend.

Ontwerp en bouw

De Flirt-treinstellen bestaan uit drie of vier rijtuigen die bij de bakovergangen opgelegd zijn op Jacobsdraaistellen. Hierdoor hebben deze treinstellen brede bakovergangen en een lage vloer, zoals ook gebruikelijk is bij metro’s en trams. Het ruime zicht door het gehele treinstel in combinatie met de aanwezige camera’s heeft de bedoeling een gevoel van veiligheid op te leveren. De vloerhoogte is met 780 mm precies gelijk aan de hoogte van de meeste perrons.

De trein is voorzien van meubilair van het type Regio+ van het Tsjechische Borcad. Het meubilair is, zoals anno 2016 bij NS gebruikelijk is, uitgevoerd in rood voor de 1e klas en blauw voor de 2e klas. Verder zijn alle zitplaatsen voorzien van een 220V- en een USB-aansluiting. De treinstellen zijn uitgerust met uitschuifbare treeplanken, waardoor rolstoelgebruikers zelfstandig naar binnen kunnen rijden. In ieder treinstel is een voor rolstoelen toegankelijk toilet geplaatst. Dit toilet is voorzien van een opklapbare plank om de luiers van een baby te verschonen. De cabine beschikt onder andere over een op het spoor gerichte camera. Het interieur bevat afbeeldingen van werken van Piet Mondriaan.

De treinstellen zijn voorzien van ATB-EG, het traditionele beveiligingssysteem op het Hoofdrailnet, en voorbereid voor de inbouw van het Europese beveiligingssysteem ERTMS, waardoor de trein ook in de toekomst kan blijven rijden op het Nederlandse spoor. In de periode 2014-2028 zijn of worden veel belangrijke spoorlijnen in Nederland voorzien van dit nieuwe systeem.

Het aluminium casco van de treinstellen is bij de Stadler-vestiging in Szolnok (Hongarije) gebouwd, waarna deze naar de Poolse Stadler-vestiging in Siedlce werden overgebracht om afgebouwd te worden. De eerste drie treinstellen werden op 29 maart 2016 naar Maastricht overgebracht voor de benodigde Inspectie Leefomgeving en Transport en toelatingsritten in Nederland.

Inzet

De treinstellen worden vanaf december 2016 ingezet op het hoofdrailnet. In de dienstregeling 2017 wordt of zal het materieel worden ingezet op de volgende verbindingen: