DDM-1

e Bv ABv Bvk
Aantal 33 29 13
Nummering 50 84 26-37 401-441 36-37 601-635 26-37 101-115
Omschrijving 2e klasse 1e/2e klasse 2e/stuurstand
Zitplaatsen (1e) 64
Zitplaatsen (2e) 166 86 126
Klapzitplaatsen 6 6
Steek (cm) 103,1 (1e) 103,1 (1e) 103,1 (1e)
Steek (cm) 82,5 (2e) 82,5 (2e) 82,5 (2e)
Lengte (m) 26,4 2,01 26,4
Breedte (m) 2,78 2,01 2,78
Stahoogte (m) 2,01 2,01 2,01
Gewicht (t) 43,8 45 52,2

DDM (dubbeldeksmaterieel) is een rijtuigserie met twee verdiepingen van de Nederlandse Spoorwegen. Vanaf halverwege de jaren tachtig werden deze rijtuigen voornamelijk ingezet als treinstammen in drukke forensentreinen, getrokken door een locomotief uit de 1600-serie. Later werd een aantal DDM-rijtuigen ingezet als fiets- of versterkingsrijtuig in intercitytreinen. NedTrain is bezig met het reviseren van de rijtuigen die nog in goede conditie zijn. Deze zullen de materieelschaarste opvangen en worden gebruikt voor het overbruggen van de periode wanneer materieel niet beschikbaar is in verband met het inbouwen van ERTMS. Sterk gelijkend op deze dubbeldeksrijtuigen en er van afgeleid is de latere serie dubbeldeksaggloregiomaterieel of DDAR.

Aanleiding

Eind jaren zeventig ontstond bij de NS vraag naar treinen met een hogere capaciteit, vooral om voldoende ruimte te bieden in een aantal drukke forensentreinen in Noord-Holland. In oktober 1980 werd als test een Franse dubbeldekstrein van het type VB2N dagelijks in een retourtrein Amersfoort – Amsterdam ingezet, eerst met 5, later 6 rijtuigen.

De VB2N bleek niet te voldoen in Nederland. De rijtuigen bleken te krappe zittingen te hebben met 5 zitplaatsen op een rij en een breedte van de zitting van 46,2 centimeter. Daarnaast was de stahoogte boven en beneden respectievelijk 1,94 en 1,92 meter, hetgeen niet past bij de grote gemiddelde lengte van Nederlanders.

Mede om die redenen werd besloten een nieuw ontwerp te maken, waarbij onder andere de stahoogte werd vergroot tot 2,01 meter. De zitplaatsen werden 52,5 centimeter breed. De in 1985 in dienst gestelde serie DDM-1 was de eerste serie dubbeldekstreinen van de NS.

Technische gegevens

e Bv ABv Bvk
Aantal 33 29 13
Nummering 50 84 26-37 401-441 36-37 601-635 26-37 101-115
Omschrijving 2e klasse 1e/2e klasse 2e/stuurstand
Zitplaatsen (1e) 64
Zitplaatsen (2e) 166 86 126
Klapzitplaatsen 6 6
Steek (cm) 103,1 (1e) 103,1 (1e) 103,1 (1e)
Steek (cm) 82,5 (2e) 82,5 (2e) 82,5 (2e)
Lengte (m) 26,4 2,01 26,4
Breedte (m) 2,78 2,01 2,78
Stahoogte (m) 2,01 2,01 2,01
Gewicht (t) 43,8 45 52,2

Op alle stuurstandrijtuigen was de naam en afbeelding van een bedreigde diersoort aangebracht. Dit was een gezamenlijk initiatief van de NS en het Wereld Natuur Fonds. De afgebeelde dieren waren arend, bizon, cheeta, condor, dolfijn, neushoorn, olifant, ooievaar, otter, panda, tijger, walvis en zeehond.

De eersteklasbanken van DDM waren vrijwel gelijk aan die van de tweede klas in ICM, alleen voorzien van luxueuzere stoffen bekleding. Van negen ABv-rijtuigen werd de eerste klas gedeclasseerd naar tweede klas, waarbij de banken eenvoudiger bekleding kregen. In de loop van 2007 waren deze rijtuigen op vier na weer verbouwd tot ABv. Drie rijtuigen reden nog gedeclasseerd rond en een vierde stond terzijde met brandschade.

Fietsenrijtuigen

In 1995 werden er vier dubbeldekkers voor een bijzondere inzet aangepast. Hiervoor werd het benedendek ingericht voor fietsen en op de bovenverdieping bleven de zitplaatsen gehandhaafd. De rijtuigen verder hernoemd naar Bv(f). De vier rijtuigen werden uit vier DDM-stammen gehaald die met ingang van de dienstregeling 1995/96 tussen Utrecht en Rhenen werden ingezet. Deze fietsenrijtuigen werden voornamelijk ingezet in de treinserie 800/900.

In de wintermaanden werden de rijtuigen geheel als zitrijtuigen ingezet, vandaar de benaming Bv(f). De eerste serie van vier bestond uit de 50 84 26-37 401 t/m 404.

In 1996 werden er nogmaals twee rijtuigen verbouwd waarna er in 1998 nog eens acht volgden. Er was nu een totaal van 14 stuks. Om het aantal Bv’s voor de stammendienst niet te veel te laten slinken, waren de rijtuigen die in 1996 verbouwd werden twee ABv’s, waar tegelijkertijd de eerste klasse naar tweede klasse werd verbouwd. Deze rijtuigen werden direct voorzien van statische omzetters. In 2002 werden de fietsrijtuigen weer terugverbouwd naar normale reizigersrijtuigen.

Interieur

Inzet

DDM-1 is voornamelijk ingezet als trek-duwtrein in combinatie met een locomotief type 1600, later 1800. Hierbij bestonden de combinaties uit een loc met in eerste instantie zeven rijtuigen. Later werden ook vijf- en zesdelige combinaties ingezet. Naast de inzet als trek-duwtrein zijn losse rijtuigen ook ingezet als extra rijtuig, fietsenrijtuig of stuurstandrijtuig in intercitytreinen.

Tot 10 december 2006 werd DDM-1 voornamelijk ingezet in de sneltrein Alkmaar – Amersfoort Vathorst, hier werd sinds de dienstregeling 2007 SGMm ingezet. Verder werden enkele rijtuigen ingezet in de treinserie 800/900 (Intercity Haarlem – Maastricht/Heerlen). Deze treinen bestonden uit een combinatie van ICRm-rijtuigen met een of twee DDM-1-rijtuigen.

In dienstregelingsjaar 2010 werd DDM-1 tot 6 september in de volgende treinseries ingezet:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
2200 Intercity Amsterdam Centraal – Haarlem – Leiden Centraal – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal – Vlissingen
3700 Intercity Den Haag Centraal – Leiden Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum
3900 Intercity Amsterdam Centraal – Almere Centrum – Lelystad Centrum
14500 Intercity Amsterdam Centraal – Hoorn – Hoogkarspel – Enkhuizen Rijdt alleen in de spits in de spitsrichting; Stopt niet in Zaandam

Er waren plannen om de DDM-1-rijtuigen te renoveren. Dit zou gebeuren na de renovatie van het ICM. Het tractiestuur voor in de cabine waarmee de machinist tractie geeft, zou dan verwijderd worden. De NS besloot echter het DDM-1-materieel niet meer te renoveren, waarna het in september 2010 terzijde werd gesteld. Twee rijtuigen DDM-1 zijn in december 2010 aan het Spoorwegmuseum verkocht.

Omdat er tijdens de eerste maand van de winter van 2011 veel nieuw treinmaterieel (m.n. Sprinters) uitviel, is besloten om een aantal stammen DDM-1 vanaf 3 januari 2011 weer te gebruiken in:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
14500 Intercity Amsterdam Centraal – Hoorn – Hoogkarspel – Enkhuizen Rijdt alleen in de spits in de spitsrichting; Stopt niet in Zaandam

Vanaf 10 januari 2011 werden ook een aantal stammen DDM-1 ingezet in de treinseries:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
2200 Intercity Amsterdam Centraal – Haarlem – Leiden Centraal – Den Haag HS – Rotterdam Centraal – Dordrecht – Roosendaal – Vlissingen
3700 Intercity Den Haag Centraal – Leiden Centraal – Schiphol Airport – Amsterdam Zuid – Almere Centrum – Lelystad Centrum

Dit waren onder andere de stammen die werden getrokken door locomotieven 1839, 1843, 1849 en 1853. De inzet van het DDM-1-materieel is per 1 april 2011 wederom beëindigd. Alle rijtuigen werden terzijde gesteld (en enkele rijtuigen zijn gesloopt).

Sinds 21 november 2011 is DDM-1 weer gereactiveerd als reservematerieel. Het wordt, om de stammen in goede conditie te houden, standaard ingezet in de serie 14500 (Spits Intercity Enkhuizen – Amsterdam), in de treinen 14525, 14527, 14558 en 14560. Deze reden in combinatie met een locomotief serie 1700, omdat de serie 1800 inmiddels grotendeels buiten dienst was gesteld en er een locomotievenoverschot was in de serie 1700 vanwege het uitgeleende ICRm. Daarbij kwam dat er nog meer locs van de serie 1700 beschikbaar kwamen toen de DDAR-treinen in revisie gingen. Deze inzet bleef tot en met april 2012 van kracht.

In de loop van 2016 werden elf oude dubbeldekstreinen (DDM1) weer rijvaardig gemaakt om het materieeltekort op te vangen. Deze inzet komt boven op de achttien dubbeldekkers van type DD-AR (DDM-2/3) die niet verbouwd zijn bij de verbouwing van DDAR naar NID en sinds augustus 2014 voor 17 miljoen euro een kleine revisie ondergaan om de ergste spitsdrukte op een aantal trajecten te kunnen verlichten. Het materieeltekort bereikte een hoogtepunt in september 2016 na afloop van de zomervakantie toen het mat ’64 al buiten dienst gesteld was terwijl er pas per december 2016 nieuw FLIRT-sprintermaterieel in dienst komt.

Reactivering in 2016

 

De DDM stam met koprijtuig 50 84 26-37 113-6 “Dolfijn” in de nieuwe samenstelling te Nijmegen.

In 2015 besloten de Nederlandse Spoorwegen 44 rijtuigen opnieuw in gebruik te nemen. Ruim een jaar later werden de eerste testritten gereden met stam 7201 en locomotief 1779, bestaande uit 4 rijtuigen. Daarna volgde meerdere treinstammen die alle samengesteld en gereviseerd werden bij de lijnwerkplaats Zaanstraat te Amsterdam. Omdat de rijtuigen lange tijd terzijde stonden zijn de draaistellen vervangen. Ook zijn alle treeplanken vernieuwd. Het interieur heeft een opfrisbeurt gekregen en werd voorzien van nieuwe vloeren en gedeeltelijk vernieuwde toiletten. In totaal leveren de elf gereviseerde treinstammen bijna 8.700 extra zit- en staplaatsen op.

Vanaf 27 juni 2016 reden de eerste stammen (alleen in de spitsuren) tussen Alkmaar en Haarlem v.v. en Amsterdam Centraal en Enkhuizen v.v.

Vanaf 5 september 2016 worden de treinstammen op grotere schaal ingezet ter versterking van de treindienst. Per september 2016 zijn dit de treinseries:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
3400 Intercity Haarlem – Beverwijk – Alkmaar Rijdt alleen in de spits. In de ochtendspits alleen richting Haarlem, in de middagspits alleen richting Alkmaar.
14500 Intercity Amsterdam Centraal – Hoorn – Hoogkarspel – Enkhuizen Rijdt alleen in de spits in de spitsrichting; Stopt niet in Zaandam

Inzet vanaf 11 december 2016

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
3400 Intercity Haarlem – Beverwijk – Alkmaar Rijdt alleen in de spits. In de ochtendspits alleen richting Haarlem, in de middagspits alleen richting Alkmaar.
4500 Intercity Amsterdam Centraal – Hoorn – Enkhuizen Stopt niet in Zaandam. Stopt tussen Hoorn en Enkhuizen op alle tussengelegen stations. Eén omloop, in het weekend drie omlopen.
14500 Intercity Amsterdam Centraal – Hoorn – Hoogkarspel – Enkhuizen Rijdt alleen in de spits in de spitsrichting; Stopt niet in Zaandam