De NS-locserie 1700 is een serie elektrische locomotieven, die vanaf begin 1992 worden ingezet door de Nederlandse Spoorwegen voor reizigerstreinen. De locomotieven met asindeling B’B’ zijn gebaseerd op het locomotieftype BB 7200 van de Franse spoorwegen (SNCF) en zijn een gemodificeerde versie van de NS-serie 1600.

De locomotieven worden ingezet in Intercity Berlijn-treinen en worden gebruikt voor het trekken en duwen van DD-AR en DDM-1-treinstammen.

Geschiedenis

In december 1991 kwam de eerste locomotief van de serie 1700 in Nederland aan. De locomotieven werden bij indienststelling voornamelijk gebruikt voor het trekken en duwen van dubbeldekker-treinstammen. Alleen de 1735-1741 zijn na hun indienststelling ruim een jaar bij andere treinen gebruikt. Nadat er voldoende DD-AR-materieel beschikbaar kwam, werden ook deze locomotieven bij dubbeldekstreinstammen gevoegd. Sinds de zomer van 1994 waren in totaal 81 locomotieven en 79 dubbeldeksstammen beschikbaar.

De speciaal voor deze treinstammen ontwikkelde motorrijtuigen mDDM voor DD-AR vervingen eind jaren negentig een groot deel van de locomotieven. De vrijgekomen locomotieven vervingen de locomotieven uit de serie 1600 in de reizigersdienst. Deze vervingen op hun beurt de laatste elektrische locomotieven van de series 1100, 1200 en 1300 uit de jaren vijftig in de goederendienst.

In de periode 2007-2009 reden de locomotieven ook een deel van de treinen die bestonden uit ICL-rijtuigen.

Begin 1992 werden de eerste treinstammen bestaande uit DD-AR-rijtuigen en locomotieven van de serie 1700 geformeerd. Na een groot aantal proefritten werden de eerste stammen vanaf de zomerdienst van dat jaar ingezet in Noord-Holland en op de Flevolijn. Vanaf begin 1993 werden de toen gloednieuwe 1735-1741 in de gewone treindienst ingezet. De locs werden hierbij vooral tussen Den Haag en Venlo ingezet. Door de komst van meer DD-AR-treinstammen werd het inzetgebied dat jaar onder andere uitgebreid naar de rest van de Randstad, West-Brabant en de nieuwe intercitydienst Den Helder – Nijmegen. In de eerste helft van 1994 werden de 1735-1741 ook in dubbeldekstreinstammen gevoegd. Het inzetgebied van het dubbeldeksmaterieel is inmiddels uitgebreid tot Zwolle en Eindhoven. Met ingang van de zomerdienst van 1995 verdwenen de dubbeldekkerstammen uit de lange-afstandsverbinding Den Helder – Nijmegen. Verder bleef het inzetgebied de jaren die hierop volgen grotendeels gelijk.

In 1998 werd een groot aantal motorrijtuigen, bestemd voor de dubbeldekkerstammen, in dienst gesteld. De hierdoor vrijgekomen locomotieven schoven door naar de reguliere reizigersdienst met getrokken rijtuigen. Nieuwe inzetgebieden werden de intercitydiensten tussen Haarlem en Maastricht/Heerlen, Den Haag – Venlo en Zwolle – Roosendaal. Ook gingen de locomotieven een aantal van de internationale sneltreinen tussen Schiphol en Bad Bentheim rijden. Tot de komst van de ICR-stuurstandrijtuigen reden de locomotieven de treindiensten gemengd met de serie 1800.

In december 2007 verdween het getrokken materieel van de verbinding Haarlem – Limburg. De locomotieven gingen hierna, samen met locomotieven uit de serie 1800, treinen bestaande uit composities van ICL-rijtuigen rijden. Deze rijtuigen werden voornamelijk ingezet op de verbinding Amsterdam – Amersfoort (– Deventer). Hierbij werd aan beide zijden van de rijtuigen een locomotief geplaatst zodat op de eindstations niet ‘omgelopen’ hoeft te worden. In de zomer van 2009 stopte de inzet van de ICL-rijtuigen waardoor vrijwel alle locomotieven van de serie 1800 buiten dienst gesteld werden. Ook twee locomotieven van de serie 1700 gingen buiten dienst. In 2010 gingen nog eens 7 locomotieven serie 1700 buiten dienst wegens gebrek aan inzetmogelijkheden (zij het als bijna direct inzetbare koude reserve).

In 2011 en 2012 zijn de locomotieven ingezet met DDM-1. Hiervoor zijn twaalf locomotieven verbouwd, te weten de 1769, 1770 en de 1772-1781.

Tot en met 22 augustus 2014 werden de locomotieven ook ingezet voor CityNightLine- en EuroNight-diensten. Sindsdien worden die treindiensten gereden door een locomotief van de serie 189 en later de serie 186.

Buitendienststelling

In 2009 en 2010 zijn de locomotieven 1729, 1731, 1732, 1734, 1737, 1748, 1754, 1755, 1762, 1770, 1771, 1774, 1775 en 1779 uit de dienst genomen en terzijde gesteld. In 2011 gebeurde dat met de locomotieven 1732 (30 juni), 1759 (16 juni-24 aug. 2011) en 1779 (21 juni).

Locomotief 1735 is na een brand te Venlo op 24 februari 2000 afgevoerd. Deze loc is op 8 oktober 2002 gesloopt. Op 1 oktober 2013 is de 1747, die was ingezet op het traject Zwolle – Roosendaal, in de buurt van Olst door brand zwaar beschadigd. Op 4 oktober 2013 is de 1742, die was ingezet op het traject Zwolle – Roosendaal, tussen Breda en Gilze-Rijen door brand zwaar beschadigd.

Locomotief 1742 strandde in Olst met een ICRm-stam op 1 oktober 2013 terwijl het als intercity tussen Zwolle en Etten-Leur (en Roosendaal) reed. De locomotief vloog in brand. Na op 15 februari 2014 terzijde te zijn gesteld omdat de schade te groot was om te repareren, is de loc op 23 juni 2015 naar de sloper HKS afgevoerd.

Locomotief 1747 strandde vier dagen na de 1742, op 4 oktober 2013, tussen Breda en Gilze-Rijen met een ICRm-stam terwijl het als intercity tussen Den Haag Centraal en Blerick reed. De locomotief strandde door een technisch probleem. Na op 15 februari 2014 terzijde te zijn gesteld omdat de schade te groot was om te repareren, is de loc op 23 juni 2015 naar de sloper HKS afgevoerd.

Locomotief 1767 strandde op 8 december 2016 net na station Enschede Kennispark door een brand in de locomotief. De locomotief was met een DDAR-stam op weg naar Apeldoorn. De loc is geheel uitgebrand en moest worden weggesleept.

Techniek

De serie is uiterlijk vrijwel gelijk aan de locomotieven van de serie 1600. Technisch zijn de locomotieven op een aantal punten afwijkend. Een voorbeeld is de thyristorchoppersturing met een vaste frequentie van 300 Hz. Verder zijn de locomotieven van de serie 1700 voorzien van een stillere Knorr-schroefcompressor, terwijl de meeste locomotieven van de serie 1600 zijn voorzien van een 4-cilinder zuigercompressor van Westinghouse.

Om eenvoudig te kunnen koppelen met DD-AR-treinstammen zijn de locomotieven aan één zijde voorzien van automatische koppelingen. De lager genummerde 1700-locs (anno 2010: 1701-1728) reden slechts in combinatie met de DD-AR-stammen. De 1729-1732 konden naar behoefte worden aangepast voor DD-AR-dienst of overige diensten.

Trek-duwtreinen met een ICRm-stuurstandrijtuig kunnen alleen met een 1700 in trek-duwbedrijf worden gebruikt. De locomotieven van de serie 1700 kunnen in treinschakeling rijden met elkaar of met een mDDM, maar niet met een 1600/1800.

Inzet

De serie 1700 verzorgt de trekkracht voor de IC Berlijn, de internationale rechtstreekse trein tussen Amsterdam en Berlijn (tussen Bad Bentheim en Berlijn wordt gereden met een locomotief BR 101).

Op 30 mei 2013 zijn 28 locomotieven, samen met hun treinstam DD-AR terzijde gesteld. Bij de modernisering van het DD-AR-materieel tot NID zijn alle 50 NID-treinstammen gaan rijden met een mDDM-motorrijtuig als aandrijving. Sinds de invoering van de nieuwe dienstregeling (14 december 2014) zijn 18 treinstammen inclusief elektrische locomotief 1700 serie weer ingedeeld in de huidige reizigersdienst.

In 2015 zijn 11 locomotieven geselecteerd en aangepast om te kunnen rijden met DDM-1. Dit zijn de 1731, 1755, 1758, 1760, 1768, 1770, 1774 en de 1777-1780. Deze loc’s kunnen niet meer met DD-AR of Icrm rijden. De eerste DDM-1 stam kwam op 27 juni 2016 in dienst als spitstrein tussen Enkhuizen en Amsterdam. De laatste stam was in september 2016 gereedgemaakt.

Bijna alle dienstvaardige loc’s zijn perse omgebouwd voor DD-AR of DDM-1 en kunnen niet meer met Icrm rijden of van DDM-1 naar DD-AR gewisseld worden. De locomotieven kunnen eventueel nog wel ingezet worden voor IC Berlijn (Amsterdam – Bad Bentheim v.v.), City Night Line en andere, al dan niet internationale, getrokken treinen. Door vele veranderingen op het spoornetwerk (EMTRS), reviseren van materiaal en in afwachting van nieuw materiaal zullen de locs nog zeker tot 2022 in dienst blijven.

De laatste jaren reed de serie 1700 met DD-AR of met rijtuigen ICRm in de volgende treinseries:

De locomotieven rijden momenteel (dienstregeling 2017) in de volgende treinseries:

Verder rijden de locomotieven samen een DD-AR stam regelmatig een invaldienst in het hele land.

Gemeentewapens

Een aantal 1700-locs is voorzien van een gemeentewapen. Het was de bedoeling dat de namen van afgevoerde 1300-en zouden worden overgebracht op 1700’en. Dat is alleen gebeurd bij de locs 1311 en 1759, die beide genoemd zijn naar de gemeente Best. Daarnaast heeft de 1772 bij wijze van grap tijdelijk met het wapen van modelspoorstad Groterdam rondgereden.