NS 1200

Exploitant NS, ACTS, EETC
Aantal 25
Nummering 1201-1225
(ACTS/EETC: 1251-1255)
Fabrikant Baldwin, Werkspoor (mech. deel); Heemaf (elek. deel)
In dienst 1951
Asindeling Co’Co’
Spoorwijdte 1435 mm
Massa 108 ton
Aslast 18 ton
Lengte over buffers 18,086 m
Maximumsnelheid 150 km/h
Dienstsnelheid 130 km/h
Stroomsysteem 1500 V =
Aandrijving elektrisch (gelijkstroom)
Overbrenging tramophanging
Vermogen 2400 kW (uur);
2220 kW (continu)
Trekkracht 195 kN (aanzetten);
64,7 kN (continu bij 123 km/h)
Tractiemotoren 6
Treinbeïnvloeding ATB (vanaf 1964)
Remsysteem directe rem
Westinghouse eenleidingrem met hogedrukrem (W GPR)

De NS-locserie 1200 is een elektrische locomotief die tussen 1952 en 1998 werd ingezet door de Nederlandse Spoorwegen, van 1999 tot 2009 werd gebruikt door ACTS Nederland BV en van 2010 tot 2015 bij EETC. De 1215 (1251) doet inmiddels dienst voor het ‘Panorama Rail Restaurant’, terwijl de 1254 verhuurd is aan Captrain.

Eerste leven bij NS

Deze locomotieven zijn van een Amerikaans ontwerp van Baldwin/Westinghouse, doch net als de 1000-serie grotendeels in Nederland gebouwd. Zoals bij de andere locomotieven die in de jaren na de Tweede Wereldoorlog werden geleverd werd hier gebruikgemaakt van een bestaand ontwerp. De locs werden door Werkspoor te Utrecht gebouwd, behalve de draaistellen, die in de Verenigde Staten werden vervaardigd. Financiering vond plaats in het kader van het Marshallplan. De elektrische installatie werd door Heemaf geleverd.

De 25 locomotieven serie 1200 werden besteld in 1949 en afgeleverd in 1951-1953. Net als de andere locomotieven uit deze periode waren zij bij aflevering turkoois geschilderd, doch de 1215-1225 werden roodbruin, de kleur waarin ook de nieuwe diesellocomotieven in de jaren vijftig rondreden. Vanaf 1954 werden ze overgespoten in Berlijns blauw en vanaf de jaren zeventig werden zij in de nieuwe NS-huisstijlkleuren grijs-geel geschilderd.

In het begin van de jaren tachtig ondergingen de 1200-en een levensduurverlenging, zodat zij nog zeker tien jaar meekonden.

Gedurende de diensttijd bij de NS zijn geen locomotieven afgeschreven na ongevallen, zodat alle 25 exemplaren een leeftijd van meer dan veertig jaar bereikten. Zij deden dienst voor diverse treinsoorten, maar vooral voor de zwaardere reizigerstreinen.

In 1998 gingen de laatste 1200-en bij de NS buiten dienst.

De 1200-en stonden bekend als betrouwbare en degelijke locomotieven. Deze goede reputatie werd hoofdzakelijk bereikt dankzij het simpele ontwerp van de elektrische installatie, zonder de gebruikelijke snelschakelaar. Bij de 1200 paste men een eenvoudige, maar dikke smeltveiligheid toe teneinde de gehele hoogspanningsinstallatie tegen te hoge stroom te beveiligen.

Tweede leven bij ACTS

De kwaliteit van de locs werd ook bevestigd door het feit dat na de buitendienststelling door de NS nog vijf exemplaren vanaf 1999 een nieuwe loopbaan vonden bij ACTS, waar ze met een leeftijd van meer dan een halve eeuw nog tot 2009 in bedrijf zouden blijven. De locs werden geschilderd in de toenmalige ACTS-huisstijl, paarsblauw met gele band, en voorzien van de nummers 1251-1255. De 1255 werd in de huisstijl van Vos Logistics geschilderd (zwart met oranje band), aangezien ACTS in samenwerking met Vos Logistics de treindienst voor de containertreinen tussen de Rotterdamse haven en Veendam en Leeuwarden verzorgde. De overname van de locomotieven door ACTS ging in eerste instantie niet zonder slag of stoot. De NS weigerde aanvankelijk de locomotieven te verkopen, en voerde de machines versneld af naar de sloper. Na tussenkomst van de rechter werden de locs van de snijbrander gered, enkele locs stonden al op het terrein van de sloper in Amsterdam Westpoort.

Derde leven bij EETC

Nadat de 1200’en bij ACTS buiten dienst gingen werden in 2010 enkele locs particulier bezit en verhuurd aan Euro-Express Treincharter (EETC). Op 19 februari 2011 werd de 1254 gepresenteerd in de nieuwe kleurencombinatie van EETC, roodbruin met gele band. Tevens was deze loc tot eind 2011 bestickerd met het logo van de dat jaar tachtig jaar bestaande Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS). In april 2015 werd bekendgemaakt dat de autoslaaptrein niet meer zal rijden vanwege sterk gestegen kosten. Een deel van de locomotieven in onderstaande lijst heeft reeds een nieuwe bestemming gekregen. Op 26 september 2015 zijn de 1251 en 1254 van de Watergraafsmeer naar Blerick overgebracht voor stalling. De 1254 werd vanaf november 2015 (nog in EETC-kleurstelling) ingezet bij HSL Logistik. Vanwege een defecte tractiemotor is de 1254 begin 2016 echter in ‘s-Hertogenbosch gestald, afwachtende wat er verder zal gebeuren. Vanaf november 2016 tot februari 2017 zal Captrain de 1254 huren.

EETC NR. EX-NS NR. KLEUR BIJZONDERHEDEN STANDPLAATS
1251 1215 Zwart met lichtblauw / witte band Dienstvaardig bij Railpromo voor Panorama Rail Restaurant Watergraafsmeer
1252 1225 Zwart met witte band Met Märklin-reclame; dienstvaardig bij Railpromo voor Panorama Rail Restaurant Watergraafsmeer
1253 1218 Bruin met okergele band Defect sinds 2003, in 2005 overgedragen aan Stichting Klassieke Locomotieven Watergraafsmeer
1254 1214 Roodbruin met gele band Draagt naam J. Hoekwater; defect sinds 2016, verhuurd geweest aan HSL Logistik en is inmiddels teruggegeven 1254
1255 1221 Paarsblauw met gele band Reed tussen 1999 en 2002 in Vos Logistics-huisstijl, in 2010 naar Stichting Klassieke Locomotieven Watergraafsmeer
1256 1201 Turkoois met blauwe band Eigendom van Stichting Klassieke Locomotieven Blerick

Panorama Rail Restaurant

Loc 1252 wordt sinds 21 augustus 2015 verhuurd aan Railpromo en ingezet voor het ‘Panorama Rail Restaurant’. Omdat de wielbanden van de 1252 in slechte staat verkeren, wordt nu ook de 1251 verhuurd aan Railpromo. Begin 2016 is de loc in de museumloods te Blerick omgeschilderd en terugvernummerd in 1215. Op 17 maart 2016 kwam de 1215 in de nieuwe kleurstelling (zwart / lichtblauw / wit) voor het eerst weer op de baan. De 1252 sleepte de 1215 van Blerick naar Amsterdam Watergraafsmeer. Op 23 maart 2016 werd loc 1215 gedoopt ‘City of Amsterdam’.

Museumlocs

  • De 1201 is bewaard door de Stichting Klassieke Locomotieven en is in de oorspronkelijke turquoise uitvoering teruggebracht. De locomotief wordt ingeschreven bij EETC als 1256.
  • De 1202 is bewaard in de collectie van het Nederlands Spoorwegmuseum en is in de Berlijns blauwe uitvoering geschilderd,
  • De 1211 is tevens bewaard door het Nederlands Spoorwegmuseum als plukloc voor onderdelen voor de 1202. Vanaf eind 2011 wordt deze loc permanent uitgeleend aan het Bahnpark in Augsburg.
  • De 1218 is bewaard door de Stichting Klassieke Locomotieven als plukloc voor de 1201. In 2011 werd deze loc uiterlijk teruggebracht in de oorspronkelijke bruine uitvoering met okergele bies.
  • De 1221 is na de beëindiging van de actieve dienst bij ACTS als 1255 weer terug bij de Stichting Klassieke Locomotieven en bevindt zich vooralsnog in de ACTS huisstijl en het nummer 1255. Het is de bedoeling deze weer in het geel/grijs te schilderen.

Zestigjarig jubileum

Op 12 november 2011 vond, als onderdeel van een, door zijn 80-jarige jubileum vierende Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen georganiseerde, excursierit door het midden van het land, in Amersfoort een ontmoeting plaats van alle acht nog bestaande elektrische locomotieven van de zestig jaar oude serie NS 1200. In een lange rij stonden opgesteld de locs: 1201, 1202, 1211, 1214 (= 1254), 1215 (= 1251), 1218 (= 1253), 1221 (= 1255) en 1225 (= 1252).

Märklin-uitvoering

Speciaal vanwege het 175-jarig bestaan van de Nederlandse Spoorwegen in 2014 heeft Märklin loc 1252 omgeschilderd. Deze is nu zwart met een witte band. Tevens is deze speciale uitvoering verkrijgbaar als modellocomotief. Op de locomotief staat ook een felicitatie van Märklin, op de ene kant in het Nederlands, op de andere kant in het Duits. De Nederlandse tekst luidt: “Het origineel is er bij Märklin. Märklin feliciteert Nederland met 175 jaar spoorwegen.” De Duitse tekst luidt: “Das Original gibt’s bei Märklin. Märklin gratuliert den Niederlanden zu 175 Jahre Eisenbahn.”

Maak jouw eigen website met JouwWeb